Lo ngại nguy cơ lây cúm gia cầm sang người

Bệnh nhân nhiễm cúm A H5 ở Khánh Hòa đã tử vong

Chiều 24/3, Bộ Y tế đã thông báo chính thức về ca tử vong mới nhất mắc cúm A H5N1. Bệnh nhân là nam, 21 tuổi, trú tại thôn Tân Ninh, xã Ninh Trung, thị xã Ninh Hòa, tỉnh Khánh Hòa, là sinh viên Trường Đại học Nha Trang. Bệnh nhân đã tử vong vào hôm 23/3, sau 8 ngày điều trị bệnh. Hiện chưa rõ nguồn lây nhiễm cho bệnh nhân. Đây là trường hợp mắc cúm A H5 thứ 2 kể từ năm 2014 sau nhiều năm không ghi nhận trường hợp mắc bệnh trên người tại Việt Nam. Trước đó, vào tháng 10/2022, Phú Thọ đã ghi nhận 1 trường hợp.

Bệnh nhân ở Khánh Hòa khởi phát bệnh từ 11/3, tự mua thuốc uống nhưng bệnh không thuyên giảm. Đến ngày 15/3, người này trở về nhà ở thị xã Ninh Hòa, tiếp xúc với mẹ và em gái, sau đó đến khám tại cơ sở 2 của Trung tâm Y tế thị xã Ninh Hòa.

Bệnh nhân được chẩn đoán viêm họng - thanh quản cấp/theo dõi sốt xuất huyết Dengue, được đề nghị nhập viện nhưng không đồng ý, xin kê đơn về điều trị ngoại trú. Một ngày sau, bệnh nhân sốt cao, đau bụng quanh rốn, tiêu chảy, nhập Khoa Cấp cứu Bệnh viện đa khoa khu vực thị xã Ninh Hòa và được chẩn đoán nhiễm khuẩn ruột, nhiễm trùng huyết có dấu hiệu cảnh báo và chuyển vào Khoa Truyền nhiễm điều trị.

Ngày 17/3, bệnh diễn biến nặng, bệnh nhân được chuyển vào Bệnh viện đa khoa Khánh Hòa. Kết quả xét nghiệm mẫu bệnh phẩm của Viện Pasteur Nha Trang ngày 20/3 cho thấy bệnh nhân dương tính với cúm A/H5. Sau đó, bệnh nhân được cách ly điều trị tại Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Khánh Hòa với tình trạng hôn mê, huyết áp gần bằng 0, phải thở máy. Bệnh viện Bệnh nhiệt đới Khánh Hòa đã hội chẩn với các Bệnh viện Bệnh nhiệt đới trung ương, Nhiệt đới TP.HCM, Bệnh viện đa khoa tỉnh Khánh Hòa nhưng không thể cứu sống được bệnh nhân.

Theo kết quả điều tra dịch tễ, trước và sau Tết Nguyên đán 2024, bệnh nhân có đi bẫy chim hoang dã ở địa bàn nơi sinh sống; xung quanh khu vực gia đình bệnh nhân ở không có gia cầm ốm, chết. Gần 90 người tiếp xúc gần với bệnh nhân đang được theo dõi sức khỏe hàng ngày, chưa phát hiện thêm trường hợp mắc mới.

Phòng chống cúm gia cầm lây lan sang người thành dịch    

Cúm A H5 là bệnh truyền nhiễm do virus cúm gia cầm gây ra và lây cho người. Bệnh chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cũng như chưa có vaccine phòng bệnh. Đặc biệt, virus cúm A H5N1 là chủng cúm độc lực cao, người bị nhiễm thường diễn tiến nặng và tử vong với tỷ lệ cao trên 50%.

Từ cuối năm 2023 đến nay, thế giới ghi nhận nhiều đợt bùng phát cúm gia cầm trên động vật ở tất cả các khu vực, chủ yếu là do chủng vi rút cúm A (H5N1). Ở Việt Nam, dịch cúm gia cầm vẫn được ghi nhận rải rác trên đàn gia cầm trên cả nước. Từ đầu năm 2024 đến nay có 6 ổ dịch cúm gia cầm tại Bắc Ninh, Ninh Bình, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Long An và Tiền Giang. Bộ Y tế nhận định trong thời gian tới, nguy cơ lây nhiễm cúm gia cầm sang người vẫn tiềm ẩn.

Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) cho biết, nguồn truyền nhiễm cúm H5N1 là chim nước di trú, hầu hết là các loài vịt. Tiếp xúc trực tiếp hay gián tiếp với loài chim nước di cư là nguyên nhân của dịch. Những chợ chim sống cũng có nguy cơ làm lan truyền dịch.

Nhiễm virus cúm gia cầm ở người xảy ra đồng thời với dịch cúm gia cầm có độc lực cao ở các loài gia cầm. Các điều tra cho thấy người bệnh có tiếp xúc mật thiết với gia cầm nhiễm bệnh và vi rút lây truyền trực tiếp từ gia cầm sang người.

Thời kỳ ủ bệnh của cúm H5N1 dài hơn thời kỳ ủ bệnh của cúm theo mùa, từ 2-8 ngày và có thể dài đến 17 ngày. Thời kỳ lây bệnh như cúm mùa, người bệnh đào thải vi rút khoảng 1-2 ngày trước khi khởi phát và 3-5 ngày sau khi có triệu chứng lâm sàng, tuy nhiên có thể dài hơn, từ 7-10 ngày.

Người có thể bị lây bệnh do tiếp xúc trực tiếp với gia cầm bị bệnh qua chăn nuôi, vận chuyển, giết mổ, chế biến, ăn gia cầm và sản phẩm của gia cầm bệnh chưa được nấu chín hoặc chế biến không hợp vệ sinh. Virus  bị giết chết ở 56 độ C trong 3 giờ và 60 độ C trong 30 phút và các chất tẩy uế thông thường như formalin, iodin…

Đề phòng bệnh cúm A H5 lây nhiễm sang người, Cục Y tế Dự phòng khuyến cáo người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

• Không ăn gia cầm, các sản phẩm gia cầm ốm, chết và không rõ nguồn gốc; đảm bảo ăn chín, uống sôi; rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn.
• Không giết mổ, vận chuyển, mua bán gia cầm và sản phẩm gia cầm không rõ nguồn gốc.
• Khi phát hiện gia cầm ốm, chết tuyệt đối không được giết mổ và sử dụng mà phải thông báo ngay cho chính quyền địa phương và đơn vị thú y trên địa bàn.
• Hạn chế tiếp xúc, giết mổ, ăn các loại động vật hoang dã, đặc biệt là chim.
• Khi có biểu hiện cúm như sốt, ho, đau ngực, khó thở có liên quan đến gia cầm phải đến ngay cơ sở y tế để được tư vấn, khám và điều trị kịp thời.