Hộ kinh doanh đóng thuế ra sao sau khi bỏ thuế khoán?

Từ ngày 1/6, Nghị định số 70/2025/NĐ - CP có hiệu lực, khoảng 37.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 1 tỷ đồng mỗi năm thuộc một số ngành nghề (ăn uống, khách sạn, bán lẻ, vận tải hành khách, thẩm mỹ, vui chơi giải trí...) phải dùng hóa đơn điện tử qua máy tính tiền kết nối với cơ quan thuế.

Thuế khoán là loại thuế tính theo tỷ lệ trên doanh thu khoán do cơ quan thuế xác định, được áp dụng đối với hộ kinh doanh, cá nhân kinh doanh nộp thuế theo phương pháp khoán. Quy định về mức thuế khoán có thể được tính theo năm dương lịch hoặc theo tháng đối với trường hợp kinh doanh thời vụ.

Theo Nghị định số 70/2025/NĐ-CP, thay vì nộp thuế khoán, các hộ sẽ phải kê khai và nộp thuế trên doanh thu thực tế.

Theo quy định hiện hành, các hộ kinh doanh có doanh thu từ 100 triệu đồng/năm vẫn phải nộp 3 loại thuế, gồm thuế môn bài, thuế thu nhập cá nhân và thuế giá trị gia tăng (VAT).

Trong đó, thuế môn bài là khoản cố định hàng năm, không phụ thuộc vào lợi nhuận của người kinh doanh, mà được ấn định dựa trên vốn điều lệ hoặc doanh thu. Thuế thu nhập cá nhân và thuế VAT sẽ được cơ quan quản lý tính trên tổng doanh thu, tỷ lệ thuế VAT hàng hóa, dịch vụ và thu nhập cá nhân với từng hoạt động kinh doanh.

Đơn cử, cá nhân phân phối, cung cấp hàng hóa thì thuế phải nộp = doanh thu x (1% thuế VAT + 0,5% thuế thu nhập cá nhân). Còn nếu hộ kinh doanh vận tải sẽ chịu mức thuế = doanh thu x (3% thuế VAT + 1,5% thuế thu nhập cá nhân).

Thống kê trước đó của Bộ Tài chính cho thấy đến cuối năm 2024, Việt Nam có khoảng 3,6 triệu hộ và cá nhân kinh doanh, với tổng số thu thuế đạt gần 26.000 tỷ đồng.

Đáng chú ý, hơn 4.000 hộ kinh doanh có doanh thu trên 10 tỷ đồng nhưng hơn một nửa vẫn nộp thuế khoán với mức thuế rất thấp, chỉ khoảng 0,4% doanh thu, trong khi hộ kê khai phải nộp thuế lên tới 25 - 30% doanh thu.

Bộ Tài chính nêu, mức thuế khoán bình quân hiện khoảng 672.000 - 700.000 đồng/tháng/hộ, trong khi mức thuế bình quân theo phương pháp kê khai là khoảng 4,6 triệu đồng/tháng/hộ, tức cao gấp gần 7 lần.

Theo lộ trình, Việt Nam sẽ bỏ hình thức thuế khoán với hộ kinh doanh chậm nhất trong năm 2026, theo yêu cầu tại Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân.

Liên quan bỏ thuế khoán, trước đó, trả lời đại biểu Hoàng Văn Cường (Hà Nội) tại phiên chất vấn vừa qua, Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết hệ thống thuế của Việt Nam được các cơ quan quốc tế đánh giá cơ bản tiếp cận các thông lệ quốc tế. Tuy nhiên, liên quan đến tính minh bạch trong một số loại thuế thu thủ công đang là rào cản rất lớn, dẫn đến không minh bạch trong công tác quản lý thuế.

Do vậy, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị và Nghị quyết 198 của Quốc hội đã nêu yêu cầu bỏ hình thức thuế khoán chậm nhất trong năm 2026.

Bộ trưởng Bộ Tài chính khẳng định cơ chế thuế khoán phù hợp trong giai đoạn nhất định, nhưng đến nay đã bộc lộ nhiều bất cập, thiếu minh bạch, dễ lạm dụng và gây bất bình đẳng giữa các loại kinh doanh và không tạo được động lực cho hộ kinh doanh phát triển thành doanh nghiệp nhỏ và vừa.

Chính vì vậy, việc bãi bỏ thuế khoán từ năm 2026 là chủ trương rất đúng của Đảng và Nhà nước, là bước đi căn cơ và cần thiết để minh bạch hóa hoạt động của các hộ kinh doanh. Đồng thời, tạo sự bình đẳng giữa hộ kinh doanh và doanh nghiệp, thúc đẩy chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp và mở rộng khu vực kinh tế chính thức.

Bộ trưởng Bộ Tài chính nói trong quá trình triển khai thực hiện chính sách mới sẽ có những tác động đến hàng triệu hộ kinh doanh. Do đó, Bộ đang chuẩn bị đồng bộ về pháp lý, công nghệ để hỗ trợ thực hiện đảm bảo thuận lợi và giảm gánh nặng về thủ tục, cũng như chi phí cho các hộ kinh doanh.

Trong đó rà soát, hoàn thiện chính sách thuế; đề xuất sửa Luật Quản lý thuế, Luật Thu nhập cá nhân hướng đến mô hình quản lý thuế mới và kê khai đơn giản, minh bạch và dễ thực hiện. Đơn giản hóa sổ sách, hóa đơn chứng từ để đảm bảo hộ kinh doanh sẽ không bị áp lực khi chuyển đổi sang mô hình doanh nghiệp.

Cùng đó, tăng cường chuyển đổi số trong quản lý thuế như áp dụng hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền giúp thu đúng, thu đủ; đồng thời giảm thời gian cũng như chi phí cho các hộ kinh doanh. Cung cấp miễn phí hệ thống khai thuế, nộp thuế điện tử, phần mềm hóa đơn điện tử, phần mềm kế toán, đặc biệt là hỗ trợ cho các hộ kinh doanh còn khó khăn trong giai đoạn đầu…