Gạo Việt Nam chịu sức ép khi Philippines ngưng nhập khẩu đến năm 2026

Mới đây, Bộ trưởng Nông nghiệp Philippines Francisco P. Tiu Laurel Jr. cho biết, chính phủ nước này sẽ gia hạn lệnh cấm nhập khẩu gạo đến hết năm 2025, chỉ cho phép nhập khẩu trở lại trong tháng 1/2026, sau đó tạm ngưng tiếp từ tháng 2 đến tháng 4/2026 nhằm bảo vệ nông dân trong mùa thu hoạch.

Ông Laurel nhấn mạnh rằng, động thái này nhằm ổn định giá lúa trong nước, khi sản lượng dồi dào và chất lượng lúa giảm do mưa kéo dài khiến giá thu mua nội địa sụt giảm. Hiện giá lúa tại nhiều khu vực chỉ còn khoảng 6 peso/kg, giảm hơn một nửa so với mức 14-17 peso/kg đầu vụ.

Theo ông Laurel, tổng nhu cầu nhập khẩu hàng năm của nước này chỉ nên ở mức 3,6 triệu tấn, nhưng tính đến cuối tháng 9 đã đạt 3,5 triệu tấn. Riêng trong năm 2024, Philippines đã nhập tới 4,8 triệu tấn, cao hơn 1,2 triệu tấn so với nhu cầu thực tế.

Ông Laurel cho biết, chính phủ đang cân nhắc khôi phục mức thuế nhập khẩu gạo 35%, thay cho mức 15% được giảm tạm thời từ tháng 7/2024 để hạ giá bán lẻ. Theo Cục Hải quan Philippines, chính sách giảm thuế này khiến ngân sách quốc gia thất thu khoảng 20 tỷ peso (tương đương 340 triệu USD) trong một năm.

Thứ trưởng Phát triển ngành lúa gạo Christopher Morales khẳng định, nguồn cung gạo của Philippines vẫn ổn định, với lượng tồn dự kiến vào cuối năm 2025 đạt 3,24–4,06 triệu tấn, tương đương 85–106 ngày tiêu thụ. 

Được biết, Chính phủ Philippines đang triển khai chương trình thu mua khẩn cấp, mở rộng hệ thống kho chứa qua Cơ quan Lương thực quốc gia (NFA) và áp dụng mức giá sàn toàn quốc để ngăn giá rớt sâu.

Philippines hiện là thị trường nhập khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam, chiếm hơn 40% tổng kim ngạch xuất khẩu gạo của Việt Nam trong năm 2024. Việc Manila tạm dừng nhập khẩu đến hết năm 2025 và chỉ mở lại trong tháng 1/2026 được dự báo sẽ tác động trực tiếp đến hoạt động xuất khẩu gạo Việt Nam trong quý IV/2025 và đầu năm 2026.

Theo Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA), tính đến ngày 10/10, giá gạo trắng 5% tấm của Việt Nam được chào bán ở mức 373–377 USD/tấn, gạo Jasmine dao động trong khoảng 486–490 USD/tấn, trong khi gạo thơm 5% tấm đạt 430–450 USD/tấn.

Xuất khẩu gạo Việt Nam trong tháng 9 giảm mạnh, chỉ đạt 466.800 tấn, tương đương 232 triệu USD, giảm 43% về lượng và 55% về giá trị so với cùng kỳ 2024. Do Philippines tạm ngưng nhập khẩu, Ghana trở thành thị trường xuất khẩu gạo lớn nhất của Việt Nam với gần 22% thị phần, tiếp đến là Bờ Biển Ngà 21% và Malaysia 10%.

Lũy kết 9 tháng xuất khẩu gạo đạt 6,8 triệu tấn và kim ngạch 3,5 tỉ USD; giảm 2% về lượng và gần 20% về giá trị so với cùng kỳ năm 2024.