Agribank - Ngân hàng chủ lực, tiên phong trong Đề án 1 triệu héc-ta lúa chất lượng cao

Trong bối cảnh nông nghiệp Việt Nam tiếp tục giữ vai trò trụ cột của nền kinh tế, những năm gần đây, ngành đã khai thác hiệu quả các lợi thế sẵn có, chuyển mình theo hướng sản xuất hàng hóa quy mô lớn, nâng cao năng suất, chất lượng và giá trị gia tăng. Xuất khẩu nông, lâm, thủy sản duy trì đà tăng trưởng ấn tượng, đưa Việt Nam trở thành một trong những quốc gia xuất khẩu nông sản hàng đầu thế giới.

Song, phía sau những con số tăng trưởng vẫn còn không ít thách thức. Phát triển thiếu bền vững, phụ thuộc nhiều vào thời tiết và tài nguyên tự nhiên, trong khi biến đổi khí hậu ngày càng gay gắt, dịch bệnh phức tạp đã và đang đặt ngành nông nghiệp trước áp lực phải thay đổi.

Nông nghiệp là một trong những ngành chịu tác động nặng nề từ biến đổi khí hậu và cũng là lĩnh vực phát thải khí nhà kính lớn. Trong đó, hoạt động canh tác lúa chiếm lượng lớn tổng phát thải trong nông nghiệp mỗi năm. Vì vậy, phát triển nông nghiệp xanh, bền vững, giảm phát thải, thích ứng biến đổi khí hậu là xu thế tất yếu để ngành lúa gạo chuyển mình theo hướng hiệu quả và có trách nhiệm với môi trường.

Theo Trung tâm Khuyến nông Quốc gia, khu vực Đồng bằng sông Cửu Long là vùng sản xuất lúa trọng điểm, bảo đảm an ninh lương thực và đóng góp lớn vào xuất khẩu gạo trong những năm qua. Tuy nhiên, khu vực này cũng chịu nhiều ảnh hưởng bởi nước biển dâng, xâm nhập mặn, hạn hán, thiên tai diễn biến ngày càng phức tạp, suy giảm chất lượng đất trồng trọt. Hiện nay, mô hình sản xuất lúa gạo truyền thống bộc lộ nhiều hạn chế, do đó cần có sự chuyển đổi mạnh mẽ cả về kỹ thuật canh tác và tổ chức sản xuất.

Nhằm giải quyết bài toán phát triển bền vững, nâng cao giá trị sản xuất lúa gạo và giảm phát thải khí nhà kính, ngày 27/11/2023 Chính phủ ban hành Quyết định số 1490/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” (gọi tắt là Đề án).

Đây được xem là bước đột phá trong tái cơ cấu ngành lúa gạo, giúp nâng cao hiệu quả kinh tế, thích ứng với biến đổi khí hậu, thúc đẩy tăng trưởng xanh.

Theo mục tiêu của Đề án, đến hết năm 2025, diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp đạt 180.000 héc-ta, với các tiêu chuẩn về giảm lượng lúa giống gieo sạ xuống 80-100 kg/héc-ta; giảm 20% phân bón hóa học và thuốc bảo vệ thực vật; giảm 20% lượng nước tưới so với canh tác truyền thống; 100% diện tích áp dụng ít nhất 1 quy trình canh tác bền vững; 100% diện tích canh tác vùng chuyên canh lúa chất lượng cao có liên kết với hợp tác xã, tổ hợp tác của nông dân trong sản xuất và tiêu thụ sản phẩm; tỷ lệ cơ giới hóa đồng bộ đạt trên 50% diện tích; 200.000 hộ áp dụng quy trình canh tác bền vững; thất thoát sau thu hoạch dưới 10%; 70% rơm sau thu hoạch được thu gom và tái sử dụng; giảm trên 10% lượng phát thải khí nhà kính so với canh tác truyền thống.

Đặc biệt, Đề án xác định rõ, giá trị gia tăng trong chuỗi lúa gạo tăng 30%, trong đó tỷ suất lợi nhuận của người nông dân đạt trên 40%; lượng gạo xuất khẩu chất lượng cao và phát thải thấp chiếm trên 20% tổng lượng gạo xuất khẩu của toàn vùng chuyên canh.

Nhiều chuyên gia khẳng định rằng, phát triển ngành nông nghiệp bền vững đang trở thành “con đường phải bước tới” của nông nghiệp Việt Nam chứ không còn là sự lựa chọn. Trong đó, nông nghiệp phát thải thấp là mục tiêu và đích đến. Điều này đặc biệt quan trọng khi ngành nông nghiệp sẽ tham gia vào mục tiêu Việt Nam đạt NetZero vào năm 2050 theo lời cam kết của Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính tại COP26.

Có thể nói, mục tiêu NetZero trong nông nghiệp, hay còn gọi là “Phát thải ròng bằng không” là giảm lượng khí nhà kính (như CO2, CH4, N2O) từ hoạt động nông nghiệp xuống mức mà Trái đất có thể hấp thụ hoặc loại bỏ, đưa tổng lượng khí thải ròng về 0. Điều này hướng tới một nền nông nghiệp xanh, bền vững, giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu. Và đây cũng là mục tiêu và ý nghĩa của Đề án “Phát triển bền vững một triệu héc-ta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng Đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” của Thủ tướng Chính phủ.

Triển khai Đề án này, Ngân hàng Nhà nước khẩn trương phối hợp với các bộ, ngành, UBND 12 tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long và đơn vị liên quan xây dựng và có Tờ trình báo cáo Thủ tướng Chính phủ về Chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long.

Ngày 11/10/2024, Ngân hàng Nhà nước đã có các văn bản gửi các tổ chức tín dụng và Ngân hàng Nhà nước chi nhánh tỉnh, thành phố vùng Đồng bằng sông Cửu Long hướng dẫn triển khai Chương trình. Theo đó, Chương trình cho vay theo 02 giai đoạn (căn cứ theo 02 giai đoạn triển khai Đề án), trong đó giai đoạn thí điểm từ cuối năm 2024 đến cuối năm 2025 do Agribank là ngân hàng chủ lực cho vay và giai đoạn mở rộng từ khi kết thúc thí điểm tới năm 2030.

Về nguồn lực và nguyên tắc cho vay, tổ chức tín dụng thực hiện cho vay bằng nguồn vốn tự huy động của tổ chức tín dụng. Do đó, việc cho vay được thực hiện theo cơ chế thương mại, với các điều kiện cho vay theo quy định hiện hành của tổ chức tín dụng đối với khách hàng.

Về thời hạn và mục đích cho vay: Đáp ứng nhu cầu vốn ngắn, trung, dài hạn của tất cả các khâu (sản xuất, thu mua, chế biến, tiêu thụ) trong liên kết lúa gạo.

Về lãi suất cho vay, tổ chức tín dụng chủ động cân đối nguồn vốn, tiết giảm chi phí để xem xét áp dụng lãi suất cho vay thấp hơn tối thiểu 1%/năm so với lãi suất cho vay của kỳ hạn tương ứng đang áp dụng đối với khách hàng cùng kỳ hạn/cùng nhóm.

Phó Thống đốc thường trực Ngân hàng Nhà nước Đào Minh Tú khẳng định, với sự quyết tâm, triển khai đồng bộ của các bộ, ngành, địa phương và của các tổ chức tín dụng, trong đó chủ lực cho vay Chương trình trong giai đoạn thí điểm là Ngân hàng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Việt Nam - Agribank, việc triển khai Chương trình tín dụng ưu đãi thực hiện Đề án một triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long sẽ đạt hiệu quả tích cực.

Thực hiện các chỉ đạo Chính phủ và Ngân hàng Nhà nước, nhiều năm qua, Agribank luôn thể hiện vai trò đầu tàu trong việc hỗ trợ tín dụng trong lĩnh vực “Tam nông” để hướng đến một nền nông nghiệp bền vững.

Phát biểu tại Hội nghị triển khai Chương trình tín dụng ưu đãi thực hiện Đề án một triệu héc-ta lúa chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long vào cuối tháng 11/2024, Tổng Giám đốc Agribank Phạm Toàn Vượng cho biết, sau khi Thủ tướng Chính Phủ ban hành Quyết định 1490/QĐ-TTg, Agribank đã ký kết Bản ghi nhớ với Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn (nay là Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cam kết sẽ cung cấp các sản phẩm dịch vụ đến cá nhân, hộ nông dân, doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác tham gia Đề án.

“Agribank rất vinh dự là ngân hàng duy nhất được lựa chọn thí điểm cho vay phục vụ Đề án trong giai đoạn 1 kéo dài đến năm 2025. Ngay sau khi Nhân hàng Nhà nước ban hành văn bản hướng dẫn Chương trình cho vay, Agribank cũng đã ban hành văn bản hướng dẫn nội bộ để triển khai Chương trình cho vay liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm lúa gạo chất lượng cao và phát thải thấp vùng Đồng bằng sông Cửu Long tới các cá nhân, hộ nông dân, tổ hợp tác, hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã và doanh nghiệp thuộc đối tượng tham gia Đề án. Sử dụng nguồn lực tự có của ngân hàng, Agribank sẽ hỗ trợ giảm lãi suất đối với khách hàng tối thiểu 1%/năm so với lãi suất cho vay thông thường” - Tổng Giám đốc Agribank Phạm Toàn Vượng nhấn mạnh.

Hiện Agribank cũng đang xây dựng các sản phẩm tín dụng chuyên biệt đối với từng nhóm khách hàng cá nhân, hộ nông dân, hợp tác xã, doanh nghiệp để có thể triển khai ngay khi UBND các tỉnh, thành phố, Bộ Nông nghiệp và Môi trường công bố danh sách các vùng chuyên canh, các liên kết, chủ thể tham gia liên kết và định mức chi phí, định mức kinh tế kỹ thuật để sản xuất theo đúng tiêu chuẩn tại Đề án.

Tổng Giám đốc Agribank nói rằng, trước mắt quy mô triển khai tối thiểu 30.000 tỷ đồng và trong quá trình thực hiện sẽ tiếp tục bổ sung. Các sản phẩm về cho vay sẽ được tối ưu hóa về lãi suất, giảm bớt thủ tục trên cơ sở quản lý được dòng tiền trong liên kết, từ đó góp phần thực hiện thành công Đề án 1 triệu hec-ta lúa.

Cũng về Đề án này, bà Phùng Thị Bình - Phó Tổng Giám đốc Agribank - chia sẻ, đối với các đối tượng tham gia chuỗi liên kết trong đề án, Agribank giảm lãi suất 1-2%/năm giúp các doanh nghiệp và nông dân tiếp cận nguồn vốn thuận lợi hơn. Agribank không giới hạn vốn cho vay trung, dài hạn và sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của doanh nghiệp tham gia Đề án, đồng thời mong muốn xây dựng chuỗi liên kết khép kín, từ hộ nông dân, nhà cung cấp nguyên vật liệu đến doanh nghiệp thu mua, chế biến và xuất khẩu. Điều này sẽ giúp các bên giảm chi phí, được hưởng chính sách ưu đãi như phí dịch vụ và các điều kiện bảo đảm tiền vay.

Trải qua 37 năm hình thành và phát triển, Agribank luôn duy trì tăng trưởng bền vững, khẳng định vai trò ngân hàng chủ lực cung ứng vốn tín dụng phục vụ phát triển “Tam nông” với tỷ trọng cho vay lĩnh vực nông nghiệp, nông dân, nông thôn luôn đạt khoảng 65% trên tổng dư nợ. Riêng tại khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, dư nợ cho vay lĩnh vực nông nghiệp nông thôn chiếm tỷ trọng lên tới 82% tổng dư nợ. Tính đến hết quý I/2025, dư nợ cho vay lĩnh vực lúa gạo của các Chi nhánh Agribank tại Đồng bằng sông Cửu Long đạt 40.500 tỷ đồng với 39.443 khách hàng, tăng trên 3.800 tỷ đồng so với đầu năm 2025.

Dư nợ cho vay lúa gạo của các Chi nhánh Agribank trong khu vực được phân bổ cho tất cả các khâu trong chuỗi giá trị lúa gạo. Cụ thể, dư nợ cho vay trồng lúa đạt 4.035 tỷ đồng; cho vay sản xuất, chế biến lúa gạo đạt 6.610 tỷ đồng; cho vay bán buôn, bán lẻ lúa gạo nội địa đạt 28.751 tỷ đồng và cho vay xuất khẩu lúa gạo đạt 1.104 tỷ đồng.

Tiến Nguyên - Diệu Linh

Emagazine Tiếp thị & Gia đình, 11/03/2025