Tìm hiểu nét đẹp văn hoá mảnh đất Tổ Phú Thọ

Phú Thọ được biết đến là cái nôi của nền văn hóa Lạc Việt, trung tâm sinh tụ của người Việt Cổ, thời các Vua Hùng dựng nước Văn Lang - nhà nước đầu tiên của dân tộc Việt Nam. Trải qua hàng ngàn năm lịch sử, nơi đây vẫn giữ được dấu ấn của những buổi đầu bình minh dựng nước của dân tộc. Phú Thọ có hệ thống các giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể phong phú: 1.372 di tích lịch sử văn hóa (trong đó Khu di tích lịch sử Đền Hùng là Di tích quốc gia đặc biệt), cùng với “Hát Xoan Phú Thọ”, “Ca Trù”, “Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương ở Phú Thọ” đã được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại. Cùng với đó, Phú Thọ cũng sở hữu thiên nhiên phong phú, là lựa chọn không thể bỏ qua nếu yêu thích du lịch xanh. 

Khi đến với Phú Thọ, có nhiều điểm đến để bạn lựa chọn tùy theo độ dài, ngắn của chuyến đi. Trong tháng 5, Phú Thọ là 1 trong 12 tỉnh, thành phố đăng cai tổ chức các môn thi đấu của SEA Games 31. Đến Phú Thọ trong dịp này, bạn cũng đừng bỏ lỡ những điểm du lịch hấp dẫn dưới đây.  

Thời điểm thích hợp để tới Phú Thọ

Là một tỉnh nằm ở khu vực trung du, miền núi Bắc Bộ nên thời tiết có bốn mùa xuân, hạ, thu, đông rõ rệt. Mùa xuân là mùa du lịch tâm linh và đến tháng 3 âm lịch hàng năm, hàng trăm nghìn du khách tới đây hành hương tại Khu di tích lịch sử Đền Hùng. 

Từ những lợi thế về tài nguyên du lịch, Phú Thọ đã và đang khai thác đầu tư phát triển với các giá trị di sản văn hoá: Hát xoan Phú Thọ, Tín ngưỡng thờ cúng Hùng Vương.

Những địa điểm không nên bỏ lỡ khi tới Phú Thọ 

 Khu Di tích lịch sử Đền Hùng, Phú Thọ 

 Khu Di tích lịch sử Đền Hùng thuộc thôn Cổ Tích - xã Hy Cương - thành phố Việt Trì - tỉnh Phú Thọ, là nơi thờ cúng các vua Hùng đã có công dựng nước, tổ tiên của dân tộc Việt Nam. Đền Hùng cách trung tâm thành phố Việt Trì 7km về phía Bắc, cách thủ đô Hà Nội 90km. Từ Hà Nội, du khách có thể đến Đền Hùng bằng đường bộ theo quốc lộ 2 hoặc tuyến đường sắt Hà Nội - Lào Cai.

Đền Hùng là di tích lịch sử văn hoá đặc biệt quan trọng của quốc gia, được xây dựng trên núi Hùng - thuộc đất Phong Châu - vốn là đất kế đô của Nhà nước Văn Lang 4.000 năm trước đây. Toàn bộ Khu di tích có 4 đền, 1 chùa và 1 lăng hài hoà trong cảnh thiên nhiên, có địa thế cao rất ngoạn mục, hùng vĩ, đất đầy khí thiêng của sơn thuỷ hội tụ.

Đền Hùng được xây dựng trên núi Hùng (còn gọi là núi Cả theo tiếng địa phương hay còn có nhiều tên gọi khác nhau: Nghĩa Lĩnh, Nghĩa Cương, Hy Cương, Hy Sơn, Bảo Thiếu Lĩnh, Bảo Thiếu Sơn,…), có độ cao 175m so với mặt nước biển. Tục truyền rằng, núi Hùng là chiếc đầu rồng hướng về phía Nam, mình rồng uốn khúc thành núi Vặn, núi Trọc, núi Pheo,…. Núi Vặn cao 170m, xấp xỉ núi Hùng. Núi Trọc nằm giữa núi Hùng và núi Vặn, cao 145m. Theo truyền thuyết. đây là ba đỉnh “Tam sơn cấm địa” được dân gian thờ từ rất lâu đời.

Toàn khu di tích Đền Hùng xưa kia là rừng già nhiệt đới, đến nay chỉ còn núi Hùng là rậm rạp xanh tươi với 150 loài thảo mộc thuộc 35 họ, trong đó còn sót lại một số cây đại thụ như chò, thông, lụ,…và một vài giống cây cổ sơ như kim giao, thiên tuế,..

Từ chân núi, du khách sẽ được chiêm ngưỡng lần lượt các di tích kiến trúc như: Cổng đền, Đền Hạ, Đền Trung (Hùng Vương Tổ miếu), Đền Thượng và Lăng Hùng Vương, Đền Giếng (tên chữ là Ngọc Tỉnh), Đền Tổ mẫu Âu Cơ.

Làng cổ Hùng Lô 

Làng cổ Hùng Lô nằm bên bờ sông Lô thơ mộng, cách trung tâm thành phố Việt Trì khoảng 5km. Quần thể di tích lịch sử văn hóa Đình Hùng Lô (Đình Xốm) được xây dựng trên dải đất rộng 5000m2. Trung tâm của trang Khả Lãm cổ xưa, rồi mang tên xã An Lão, nay là xã Hùng Lô.

Khi tới làng cổ Hùng Lô, không thể bỏ qua các điểm di tích như miếu cổ, đình làng. Trong đó, Đình làng Hùng Lô là một nhà bảo tàng văn hóa nghệ thuật của toàn dân đóng góp còn lưu giữ nguyên vẹn đến ngày nay. Đình làng Hùng Lô, thuộc làng cổ Hùng Lô, nằm dọc ven sông Lô, cách Đền Hùng chừng 10km về phía Đông. Đình được xây dựng vào thời hậu Lê, đời vua Lê Hy Tông. Khu đình được kiến trúc các hạng mục công trình gồm có tòa Đại Đình, Phương đình, Lầu chuông, Lầu trống và nhà Tiền Tế, tất cả được làm bằng vật liệu gỗ quý như Đinh, lim, sến, táu, thông mật và mít. Mái lợp ngói mũi hài. Những giá trị nghệ thuật điêu khắc đỉnh cao đặc trưng thời Hậu Lê trên gỗ, gốm, chủ yếu tập trung tại tòa Đại đình.

Vườn quốc gia Xuân Sơn 

Cách Hà Nội khoảng 120km, Vườn Quốc gia Xuân Sơn rộng hơn 15.000ha, đứng thứ 12 trong số 15 vườn quốc gia lớn nhất Việt Nam. Vườn được ví là “lá phổi xanh,” là điểm du lịch hấp dẫn của Phú Thọ với độ che phủ rừng lên tới 84%, chất lượng các hệ sinh thái rừng ổn định và được bảo vệ tốt. Vườn Quốc gia Xuân Sơn có khí hậu mát mẻ, trong lành với nhiệt độ trung bình năm từ 22-23ºC. Đặc biệt, một ngày ở Xuân Sơn, thời tiết có nét đặc trưng của 4 mùa.

Tại đây hiện có 365 loài động vật, trong đó có 46 loài ghi trong Sách đỏ Việt Nam và 18 loài ghi trong Sách đỏ Thế giới. Bên cạnh đó, vườn còn có 726 loài thực vật bậc cao trong đó có 52 loài thuộc ngành quyết và ngành hạt trần.

Bên cạnh đó, cộng đồng các dân tộc nơi đây hiện vẫn giữ được bản sắc văn hoá dân tộc như trang phục, lễ hội, các hoạt động đời sống sinh hoạt hàng ngày như đan lát đồ dùng thủ công, dệt thổ cẩm, thêu, lễ cấp sắc, múa đâm đuống, múa xòe, uống rượu hoẵng, cơm lam…, những nét đẹp văn hóa đặc trưng của vùng đất các vua Hùng.

Đồi chè Long Cốc

Long Cốc được đánh giá là một trong những đồi chè đẹp nhất Việt Nam, với hàng trăm, hàng ngàn quả đồi nhỏ. Vào thời điểm giao mùa cuối thu đầu đông, vùng đồi chè bao phủ sương mù huyền ảo. Những “ốc đảo chè” Long Cốc được mệnh danh là “vịnh Hạ Long vùng Trung du” khi sở hữu những quả đồi chè to lớn và đẹp nhất nằm liền kề. Mỗi đồi chè có diện tích khoảng 1ha. Từ trên đồi chè nhìn xuống, Long Cốc nằm gọn trong thung lũng, lúc ẩn, lúc hiện trong sương mây.

Khu du lịch suối khoáng nóng Thanh Thuỷ 

Với nguồn nước ngầm sâu 130 - 160 m, nó chứa nhiều vi chất tốt cho sức khỏe như: magie, canxi, natri… có tác dụng làm đẹp, điều trị các bệnh về da và tốt cho tim mạch. Đặc biệt khi tới đây, du khách sẽ được hòa mình cùng với thiên nhiên và tận hưởng bầu không khí trong lành, thoáng mát.

Mùa hè, nguồn nước sẽ được xử lý qua giàn tản nhiệt và nhiệt độ giảm còn khoảng 270C đem đến cảm giác dễ chịu, không bị nóng rát khi tắm. Khách du lịch có thể ngâm mình trong dòng nước khoáng giúp giải tỏa căng thẳng, lưu thông khí huyết hoặc có thể tắm và vui chơi ở bể bơi ngoài trời. Thêm vào đó, du khách sẽ được trải nghiệm combo xông hơi, tắm bùn, tắm sục... vô cùng thú vị.

Một số hoạt động tìm hiểu văn hoá, phong tục độc đáo 

Di sản phi vật thể “Hát xoan Phú Thọ” 

Hát xoan là loại hình dân ca lễ nghi phong tục hát thờ thần với hình thức nghệ thuật đa yếu tố, gồm có ca - vũ - nhạc, thường được biểu diễn vào dịp đầu xuân, phổ biến ở vùng đất tổ Hùng Vương - Phú Thọ, một tỉnh trung du Việt Nam. Hát xoan còn được gọi là khúc môn đình (hát cửa đình), tương truyền có từ thời các vua Hùng.

Đến với Phú Thọ, du khách có thể tham gia chương trình “Hát Xoan làng cổ” được tổ chức tại Đình Hùng Lô (xã Hùng Lô), đình Thét (xã Kim Đức). Ngoài ra, du khách còn được tìm hiểu một số làng nghề truyền thống tại xã Hùng Lô (TP Việt Trì), xã Sai Nga (huyện Cẩm Khê), xã Gia Thanh (huyện Phù Ninh), tham quan Khu di tích lịch sử đền hùng kết hợp du lịch từ thiện tại làng trẻ mồ côi SOS (TP Việt Trì). 

Và những năm gần đây, tại thị trấn Thanh Thủy còn có không gian văn hóa mang tên Bá Phổ Nhạc đường với hàng trăm loại nhạc cụ dân tộc được trưng bày như: khánh đá, đàn đá, đàn cò, đàn talư, các loại sáo, nhị, kèn, trống,… Đây cũng là một trong những nét độc đáo thu hút bước chân du khách. 

Đặc sản 

Thịt chua Thanh Sơn 

Thịt chua được biết đến là một món ăn bình dị của người Mường ở khu vực Thanh Sơn. Hai thành phần chính của món ăn chính là thịt lợn và thính rang xay mịn. Nhưng sự hấp dẫn của món ăn nằm ở chỗ kết hợp tài tình với các loại gia vị đặc thù cùng cách chế biến riêng biệt, tạo nên hương vị độc đáo khó cưỡng.

Trám om cá

Trám om cá chính là món ăn tiêu biểu cho nét đẹp ẩm thực của người dân Phú Thọ. Từ những trái trám chua chát, qua bàn tay chế biến khéo léo, nó đã trở thành một món ăn vô cùng đặc biệt.

Cọ ỏm 

Cọ ỏm là món ăn đặc sắc, được chế biến từ loài cây đặc trưng của miền trung du Phú Thọ. Quả cọ có vị bùi bùi, thơm ngậy và cũng là đặc sản hấp dẫn, gây thích thú cho nhiều du khách khi du lịch Phú Thọ.

Quả cọ khi ăn sống sẽ có vị chát nhưng khi làm ỏm thì quả mềm, thơm ngon gấp nhiều lần. Quả cọ dùng để om phải là quả già mới ngon. Quả càng già, vị càng béo, bùi.

Bánh tẻ mật 

Món bánh tẻ mật đặc trưng với hương vị thanh ngọt, hiền hòa như tính cách của người dân nơi đây. Món bánh này cũng thường được người dân làng Đào Xá dâng cúng Thành Hoàng trong ngày hội.

Khách sạn, homestay 

Khách sạn 4-5 sao thường nhiều nhất tại trung tâm TP Việt Trì như Mường Thanh Luxury Phú Thọ, Garden Việt Trì. Ngoài ra các khách sạn đẹp có X2 Vibe Viet Tri Hotel, Saigon Phutho Hotel, SOJO Viet Tri... Giá phòng ở đây từ 800.000 đồng một đêm.

Một số khu nghỉ dưỡng ở khu suối khoáng nóng Thanh Thủy: Thanh Thủy Helth Resort, Thanh Lâm Resort. Vườn quốc gia Xuân Sơn có Homestay Xuân Sơn, homestay Lâm, homestay Quỳnh Nga, Thức Như tập trung ở bản Dù, mang đậm kiến trúc và văn hóa dân tộc Dao. 

Di chuyển 

Cách Hà Nội không xa cùng sự kết nối của tuyến cao tốc Hà Nội - Lào Cai, đường đi Phú Thọ rất thuận tiện. Với phương tiện công cộng, du khách có thể chọn xe khách, bắt tại Mỹ Đình giá từ 60.000 đồng một lượt. Song xe khách thường đông đúc nên bạn có thể đặt xe limousine, giá từ 140.000 đồng một lượt. 

Với phương tiện cá nhân như ô tô, tuyến đường nhanh nhất là theo hướng Nội Bài, rồi lên cao tốc Hà Nội - Lào Cai. Hiện có nhiều điểm xuống tỉnh từ cao tốc. Nếu tới trung tâm TP Việt Trì, du khách xuống ở IC7. Xe máy và ô tô còn có thể đi trên đường quốc lộ 2, qua Phúc Yên, Vĩnh Yên tỉnh Vĩnh Phúc. Cung đường khác là quốc lộ 32 qua thị xã Sơn Tây.