Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên: Kiểm soát chặt, thuốc giả không lọt vào bệnh viện

Trong phiên giải trình sáng 21/8 về công tác phòng, chống thuốc giả và thực phẩm giả, Thứ trưởng Thường trực Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên khẳng định: nhiều năm qua, chưa ghi nhận trường hợp thuốc giả nào trong các cơ sở khám, chữa bệnh. 

Thuốc giả: Mối đe dọa lớn cho sức khỏe cộng đồng

Theo báo cáo, hàng năm có khoảng 38.000 mẫu thuốc được lấy ngẫu nhiên từ các cơ sở sản xuất, phân phối và điều trị để kiểm tra chất lượng. Kết quả cho thấy tỷ lệ thuốc kém chất lượng và thuốc giả tại Việt Nam đã giảm mạnh: từ hơn 10% những năm 1990-1991 xuống dưới 2% trong vài năm gần đây. Tỷ lệ này, theo đánh giá của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), thấp hơn mức trung bình toàn cầu.

Tuy vậy, không thể chủ quan. Chỉ trong vòng một năm, cơ quan chức năng đã triệt phá nhiều đường dây sản xuất, buôn bán thuốc giả và thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả tại Hà Nội, Cần Thơ, Bến Tre (8/2024) hay trên nhiều địa bàn khác (4/2025). Những vụ việc này cho thấy thị trường ngoài luồng vẫn là “đất sống” cho thuốc giả.

Thuốc giả thường chứa hàm lượng dược chất thấp, thành phần kém chất lượng, thậm chí độc hại. Người sử dụng có nguy cơ cao gặp biến chứng nghiêm trọng, thậm chí tử vong, đặc biệt với trẻ em, phụ nữ mang thai và người cao tuổi có bệnh nền. WHO ước tính mỗi năm có hơn 1 triệu ca tử vong liên quan đến việc sử dụng thuốc giả và thuốc kém chất lượng.

Không chỉ sức khỏe, niềm tin của người dân cũng bị ảnh hưởng. Thuốc giả làm giảm hiệu quả điều trị, tăng tình trạng kháng kháng sinh, khiến bệnh nhân bỏ lỡ “thời gian vàng” chữa trị và phải chi trả nhiều chi phí y tế hơn. Xã hội vì vậy gánh thêm chi phí cho phòng ngừa, xử lý biến chứng, trong khi các doanh nghiệp dược chân chính chịu tổn thất lớn về kinh tế.

Hệ thống quản lý dược ngày càng chặt chẽ

Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên cho biết, Việt Nam đã xây dựng hệ thống pháp luật và quản lý dược tiệm cận các chuẩn quốc tế. Các cơ sở sản xuất, kinh doanh thuốc trước khi được cấp phép phải đáp ứng tiêu chuẩn “Thực hành tốt” (GMP, GDP, GSP, GLP). Định kỳ 3 năm một lần, Cục Quản lý Dược và Sở Y tế kiểm tra việc duy trì các tiêu chuẩn này.

Thuốc trước khi lưu hành đều được Bộ Y tế thẩm định hồ sơ, bao gồm: nguồn gốc nguyên liệu, quy trình sản xuất, tiêu chuẩn chất lượng, độ ổn định và dữ liệu lâm sàng về hiệu quả, an toàn. Đây là “hàng rào kỹ thuật” quan trọng giúp hạn chế nguy cơ thuốc giả lọt vào hệ thống điều trị.

Nhờ áp dụng nhiều biện pháp đồng bộ, tỷ lệ thuốc kém chất lượng ở Việt Nam đã giảm xuống dưới 0,5% vào năm 2024; thuốc giả duy trì dưới 0,1% trên tổng số mẫu kiểm tra. Đây là mức thấp hơn đáng kể so với trung bình thế giới.

Một điểm đáng chú ý là trong nhiều năm qua, các bệnh viện - nơi được coi là “tuyến cuối” trong sử dụng thuốc chưa ghi nhận tình trạng thuốc giả. Ngược lại, nguy cơ tập trung chủ yếu ở các hiệu thuốc bán lẻ nhỏ lẻ và các kênh mua bán trực tuyến.

Điều này cho thấy, người dân cần nâng cao cảnh giác khi mua thuốc ngoài bệnh viện. Ưu tiên chọn nhà thuốc đạt chuẩn GPP, kiểm tra kỹ nhãn mác, số đăng ký, ngày sản xuất và hạn sử dụng. Đặc biệt, không nên mua thuốc qua mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử không rõ nguồn gốc.

Lời cảnh báo từ Bộ Y tế

“Thuốc giả gây hậu quả nặng nề cả về sức khỏe lẫn kinh tế. Chúng ta không được phép chủ quan”, Thứ trưởng Đỗ Xuân Tuyên nhấn mạnh.

Trong khi cơ quan quản lý tiếp tục siết chặt giám sát, trách nhiệm của người dân là sử dụng thuốc một cách thông minh, chỉ mua từ nguồn tin cậy và tuân thủ chỉ định của bác sĩ. Đó cũng là cách thiết thực nhất để bảo vệ chính mình trước “bóng ma” thuốc giả vẫn đang tồn tại ngoài xã hội.