NSND Hà Vy: Người nghệ sĩ dùng âm nhạc để đánh thức lòng nhân ái

Trong cuộc trò chuyện cùng Tiếp thị & Gia đình, NSND Hà Vy – người nghệ sĩ đã hơn nửa thế kỷ gắn bó với sân khấu và cống hiến không ngừng cho cộng đồng – đã chia sẻ nhiều suy ngẫm xúc động về nghệ thuật, lòng nhân ái và hành trình sống để yêu thương.

- Xin chào NSND Hà Vy, trước hết xin cảm ơn chị đã dành thời gian cho buổi trò chuyện này. Với hơn nửa thế kỷ gắn bó với nghệ thuật, chị có thể chia sẻ hành trình của mình từ những ngày đầu cho tới khi được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân (NSND)?

NSND Hà Vy: Tôi sinh năm 1956, quê ở Thủy Nguyên, Hải Phòng - trong một gia đình có truyền thống cách mạng, và âm nhạc, thơ ca vốn đã len lỏi trong tuổi thơ tôi từ rất sớm. 

Khi 16 tuổi, tôi đã bắt đầu hát ở các chương trình văn nghệ địa phương. Sau đó, khi hát tại hội nghị của xã, NSND Lê Đóa - khi ấy dẫn Đoàn Văn công Công an vũ trang (nay là Đoàn văn công Bộ đội Biên phòng) - nghe giọng tôi và mời tôi vào đoàn.

Những năm đầu đi theo đoàn, tôi chủ yếu hát theo bản năng, chưa qua đào tạo nhiều. Tôi may mắn được học ngâm thơ từ NSND Trần Thị Tuyết, và sau đó được các thầy như NSND Trung Kiên, Quý Dương giúp đỡ về kiến thức âm nhạc. Những bài thơ, lời ca được truyền cho tôi dần giúp tôi hiểu sâu hơn về cách diễn, cách luyến láy, cách cảm nhận từng câu chữ - từ đó mới biết cách đưa cái hồn của mình vào từng tiết mục.

Thời chiến tranh biên giới, tôi từng hát ở các trận địa, trong hầm trú ẩn, ăn ở trong hang núi, hát ở tuyến đầu, hát cho thương bệnh binh nghe. Có lần diễn tại Hà Giang, vừa hát vừa khóc, cảm thấy sự gắn bó giữa âm nhạc và cuộc đời mình càng trở nên khắc khoải. Những trải nghiệm đó giúp tôi hiểu sâu hơn sứ mệnh của nghệ sĩ chiến sĩ - không chỉ để hát cho hay, mà hát để động viên, để an ủi.

Dù đã quen khán giả, vào năm 2003, tôi vẫn quyết định vào học khoa Thanh nhạc của Nhạc viện Hà Nội (nay là Học viện Âm nhạc Quốc gia), và hoàn thành khóa học ở tuổi gần 50 - tôi thi đỗ thủ khoa đầu vào và đầu ra. Tôi muốn mình không được phép “ngủ quên” trong hào quang cũ mà phải học để làm mới, để giữ nghề bền vững.

Năm 1997, tôi được Nhà nước trao tặng danh hiệu NSƯT. Và tiếp tục nhận danh hiệu NSND năm 2024. Danh hiệu NSND là niềm tự hào và xứng đáng với những đóng góp của các nghệ sĩ. Tôi vinh dự và tự hào bởi những điều mình làm.

- Ngoài tiếng hát, chị còn được biết đến rất nhiều qua hoạt động thiện nguyện. Điều gì đã thôi thúc chị dấn thân vào con đường ấy?

Tôi vẫn luôn nghĩ: nếu còn hơi thở thì mình còn có cơ hội làm điều gì đó ý nghĩa với đời. Khi nghỉ hưu, nhiều người chọn yên vị trong gia đình, nhưng tôi không muốn mình biến mất giữa sự im lặng. Tôi muốn tiếp tục dùng âm nhạc như một sự cống hiến — không chỉ gửi đến khán giả mà đến cả những mảnh đời khó khăn.

Tôi có chương trình “Mang âm nhạc đến bệnh viện”, thực hiện nhiều năm nay, đến các bệnh viện như Thanh Nhàn để hát cho bệnh nhân nghe, trao tặng những món quà nhỏ — đó là cách tôi chia sẻ nỗi đau, xoa dịu tinh thần. 

Tôi cũng tham gia nhiều đêm nhạc “Cùng em đến trường” để quyên góp quà, sách vở, áo ấm gửi lên vùng cao. Trong đêm nhạc ở Xím Vàng, Sơn La, toàn bộ tiền quyên góp gần 1 tỷ đồng đã được thu và chuyển đến các em học sinh nơi đây. Tôi nhớ hình ảnh các em đội mưa đến nghe nhạc, mắt rưng rưng, mà lòng tôi vừa nặng trĩu vừa ấm áp vì được kết nối với họ bằng âm nhạc và tình thương.

- Sắp tới đây chị tham gia đêm nhạc từ thiện “Thắp lửa trái tim” nhằm ủng hộ đồng bào vùng bão lũ. Chị có thể chia sẻ ý nghĩa chương trình này và cảm xúc khi mang tiếng hát vào hoàn cảnh đặc biệt như vậy?

Khi ban tổ chức mời tôi tham gia đêm nhạc từ thiện “Thắp lửa trái tim", tôi rất xúc động và cảm thấy vinh dự. Đây là một chương trình có ý nghĩa lớn - không chỉ là một đêm nghệ thuật mà là lời kêu gọi, là cầu nối để mọi người cùng hướng về đồng bào đang chịu ảnh hưởng bởi bão lũ. 

Cá nhân tôi sẽ cố gắng mang đến sự gần gũi, an ủi nhất có thể — không phải biểu diễn để tỏa sáng, mà để cùng trao gửi niềm tin và nguồn trợ giúp thiết thực. Tôi hy vọng khán giả và các nhà hảo tâm sẽ đồng hành, để “Thắp lửa trái tim” thật sự trở thành ngọn đuốc nhỏ sưởi ấm những mảnh đời đang gặp khó. Với tôi, được góp một phần công sức dù nhỏ bé cũng đã là trách nhiệm và niềm hạnh phúc lớn.

- Và cuối cùng, chị có dự định gì trong tương lai để tiếp tục cống hiến cho nghệ thuật và hoạt động từ thiện?

Tôi vẫn nói với mình: “Còn làm được điều gì có ích cho đời, tôi sẽ không ngừng”. Trong tương lai, tôi mong muốn mở rộng chương trình “Mang âm nhạc đến bệnh viện” thêm nhiều tỉnh, nhiều bệnh viện hơn, đặc biệt các khu vực vùng sâu, vùng xa, nơi âm nhạc hầu như chưa chạm đến.

Về phần nghệ thuật, tôi vẫn muốn làm công tác chỉ đạo nghệ thuật, truyền nghề cho lớp trẻ, giúp họ nhìn thấy không chỉ giọng hát mà cái tâm nghề nghiệp. Tôi muốn họ hiểu: ca sĩ không chỉ được nhớ vì tiếng hát hay, mà vì cách sống, cách chia sẻ, cách tiếp xúc với công chúng một cách chân thành.

Tự nhủ rằng: tuổi tác là con số, nhưng âm nhạc là hơi thở, là sự kết nối giữa người với người. Nếu lớp trẻ còn muốn nghe tôi hát, thì tôi sẽ nỗ lực để có thể đứng trên sân khấu. Và nếu chương trình từ thiện nào cần, nếu người dân nào cần — tôi vẫn sẽ đến, dùng giọng hát để thắp chút ánh sáng, chút niềm tin, chút động lực cho họ bước tiếp.