'Nổ' trồng hàng trăm ha sâm Ngọc Linh, lừa người tiêu dùng để trục lợi?

Sâm Ngọc Linh được coi là dược liệu quý đứng đầu trong các loại thuốc quý đông y, là cây dược liệu mang lại hiệu quả kinh tế cao, thu hút nhiều cá nhân, doanh nghiệp đầu tư. Lợi dụng điều đó, trên thị trường xuất hiện tình trạng nhiều công ty ồ ạt quảng cáo sở hữu các vườn sâm Ngọc Linh để mở các cửa hàng bán sâm Ngọc Linh và các sản phẩm chế biến từ sâm Ngọc Linh tại nhiều địa phương, khiến người tiêu dùng không biết thật, giả để lựa chọn. 

Cụ thể, Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum - đơn vị thành viên của Công ty Cổ phần Tập đoàn Y dược sâm Ngọc Linh Việt Nam đã tự giới thiệu có 600 ha trồng sâm Ngọc Linh. Ngoài ra, doanh nghiệp còn công bố liên kết với các hộ dân thuộc 2 xã thuộc huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum là: Ngọc Lây 10 hộ, (bình quân mỗi hộ từ 5-10 ha), xã Măng Ri 3 hộ với 10 ha trồng sâm Ngọc Linh.

Bên cạnh đó, công ty cũng đưa vào hồ sơ đăng ký công bố sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe gửi Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) Giấy xác nhận do một Phó Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông ký với nội dung: “Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum hiện tại đã và đang sản xuất giống, trồng, bảo vệ, bảo tồn và khai thác cây sâm Ngọc Linh tại địa bàn huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum theo quyết định số 4025 ngày 18/12/2018 của Bộ trưởng Bộ khoa học và Công nghệ” và “Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum hiện sản xuất cây sâm Ngọc Linh theo phương pháp, công nghệ sạch, công nghệ hữu cơ, không dùng các chất hóa học. Đảm bảo hoàn toàn an toàn cho người tiêu dùng”.

Tuy nhiên, trên thực tế Công ty cổ phần Rượu Sâm Ngọc Linh Kon Tum hiện chỉ đang triển khai nuôi cấy mô (được 4 năm), vừa được bàn giao hơn 24,4 ha vào cuối tháng 10/2022 để liên kết thí điểm đưa cây sâm giống nuôi cấy mô ra ngoài thực địa tại huyện Tu Mơ Rông, tỉnh Kon Tum. Đến nay, chưa có kết quả công bố dự án thí điểm nuôi cấy mô sâm Ngọc Linh có thành công hay không, cây sâm nuôi cấy mô cũng chưa thu hoạch được. 

Về nội dung Giấy xác nhận đã đề cập, lãnh đạo UBND huyện Tu Mơ Rông cho biết đã ra văn bản thu hồi giấy xác nhận trên với lý do vì văn bản ban hành chưa đúng quy trình và có nội dung chưa đúng thực tế. Cụ thể, chưa có cơ sở khẳng định Công ty có khai thác cây sâm Ngọc Linh tại địa bàn huyện và giấy xác nhận đã hết hiệu lực kể từ ngày 31/12/2022. Như vậy, việc đưa giấy xác nhận này vào hồ sơ đăng ký sản phẩm của công ty không gì khác hơn là nhằm qua mặt cơ quan chức năng để đưa lô sản phẩm ra tiêu thụ ngoài thị trường.

Cũng theo ông Võ Trung Mạnh – Chủ tịch UBND huyện Tu Mơ Rông, dù khẳng định vẫn đang liên kết với hộ dân trồng sâm Ngọc Linh, nhưng khi đoàn công tác UBND huyện đề nghị Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum cung cấp hợp đồng mua bán sâm, danh sách các hộ dân liên kết trồng sâm thì phía Công ty không cung cấp được. Tại vườn trồng của một hộ dân mà Công ty khẳng định đang liên kết cùng, qua tìm, đếm kỹ càng, đoàn UBND huyện Tu Mơ Rông xác nhận chỉ có 80 cây có hình thù giống sâm Ngọc Linh.

Việc khẳng định sâm của Công ty Cổ phần Rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum đang ươm nuôi cấy mô, gieo từ hạt và sâm mua từ các hộ dân trên địa bàn có phải là sâm Ngọc Linh hay không phải dựa vào luận chứng khoa học thông qua kiểm định, xét nghiệm gene, ADN. Do đó, lãnh đạo UBND huyện Tu Mơ Rông đã có văn bản gửi Sở Kế hoạch và Đầu tư, đồng thời kiến nghị UBND tỉnh Kon Tum cho thành lập đoàn liên ngành thanh tra toàn diện dự án nuôi cấy mô và các hoạt động của Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum.

Được biết, Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum có địa chỉ tại Quốc lộ 40B, thôn Đăk Kinh1 - Xã Ngọk Lây - Huyện Tu Mơ Rông - Kon Tum do bà Võ Thị Thuỷ làm người đại diện pháp luật. Trước đó, công ty mẹ của Công ty Cổ phần rượu sâm Ngọc Linh Kon Tum là Công ty cổ phần Tập đoàn Y dược sâm Ngọc Linh Việt Nam đã thường xuyên quảng cáo, làm công tác truyền thông gắn mác công ty, tập đoàn chuyên về trồng sâm Ngọc Linh. Mục đích quảng bá, giới thiệu này nhằm trục lợi người tiêu dùng, nhà đầu tư từ hoạt động sản xuất, kinh doanh các sản phẩm liên quan đến thương hiệu sâm Ngọc Linh bao gồm: sâm tươi, thực phẩm bảo vệ sức khỏe, rượu sâm, mỹ phẩm, nước tăng lực... 

Sâm Ngọc Linh còn mệnh danh là Quốc bảo Việt Nam, trong đó hai tỉnh Quảng Nam và Kon Tum là nơi có chỉ dẫn địa lý và được biết đến là “thủ phủ” về sâm Ngọc Linh. Hiện, Tỉnh Kon Tum đã quy hoạch trên 31.700 ha diện tích trồng sâm Ngọc Linh, trong đó diện tích vùng lõi có khả năng trồng sâm gần 17.000 ha. Phấn đấu đến năm 2025, tỉnh trồng hết diện tích khoảng trên 9.000 ha theo quy hoạch với quy mô công nghiệp. Đến nay, các sản phẩm, cửa hàng sâm Ngọc Linh hình thành rất nhiều nơi, khiến người tiêu dùng không biết thật, giả để lựa chọn.