Quảng cáo xe cắt kiểm soát khí thải vẫn đăng kiểm bình thường, việc bảo vệ môi trường liệu chỉ nằm trên giấy?

Cả trăm xe cắt khí thải vẫn đăng kiểm bình thường

Khi liên hệ với các đầu mối chuyên cung cấp dịch vụ cắt khí thải cho xe tải, xe đầu kéo sử dụng dầu diesel, chúng tôi thắc mắc rằng "cắt khí thải xong rồi thì có đăng kiểm được không?”. Với câu hỏi này, toàn bộ những đầu mối chúng tôi liên hệ đều khẳng định “vẫn đăng kiểm bình thường”. 

“Anh làm mấy năm nay rồi, có cả trăm xe anh cắt khí thải mà họ vẫn đăng kiểm bình thường. Nên em đừng lo…”, ông T, một người cung cấp dịch vụ cắt khí thải khẳng định với chúng tôi. 

Ngoài ra, ông T cũng cho rằng, nếu trong trường hợp chủ xe có đề nghị muốn khôi phục lại hệ thống SCR như cũ để qua mặt đăng kiểm thì ông sẽ khôi phục, không tốn thời gian và chi phí, cách thức thực hiện cũng là dùng phần mềm để khôi phục lại SCR.

Cũng là một người chuyên cung cấp dịch vụ cắt khí thải, ông H cho biết, các trạm đăng kiểm hiện nay không đo được các chỉ số liên quan đến tiêu chuẩn Euro 4, 5. Vì vậy dù cắt khí thải hay không thì trạm đăng kiểm vẫn cho qua bình thường.

“Anh thấy 80% xe mua mới hiện nay người ta đều cắt khí thải mà vẫn đi đăng kiểm ầm ầm. Cho nên anh cứ cắt đi, không cần phải lo gì cả. Nếu sau này anh cần khôi phục thì em làm lại với giá rẻ cho”, ông H cam kết. 

Thấy chúng tôi còn do dự, ông H hứa hẹn, trong trường hợp cắt khí thải mà trượt đăng kiểm thì ông sẽ hoàn tiền dịch vụ, đồng thời sẽ khôi phục lại hệ thống SCR cho chủ xe. “Anh gửi thông tin xe của anh cho em, rồi em gửi địa chỉ bãi xe có gì anh chạy qua em làm luôn nhé…”, anh H hối thúc. 

Vì sao xe cắt khí thải vẫn đăng kiểm được?

Để kiểm chứng những khẳng định trên của các đầu mối cung cấp dịch vụ cắt khí thải, chúng tôi đã dành nhiều ngày bám theo những chiếc xe đã cắt khí thải đến đăng kiểm tại các trạm đăng kiểm trên địa bàn TP HCM và khu vực lân cận.

Tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 50-17D (huyện Nhà Bè), chúng tôi bám theo một chiếc xe đầu kéo Chenglong H7 mang biển số 50H-087.xx chờ đến lượt dán tem kiểm định, trên xe có gắn thông tin của một công ty tại TP HCM và N.V. tài xế tiết lộ, chiếc xe này đã được cắt khí thải sau khi mua về khoảng 2 - 3 tháng, tính đến nay là khoảng 2 năm.

“Chủ xe có khoảng 30 đầu (xe) nhưng đều đã cắt hết, mua về tầm 2 - 3 tháng là cắt luôn. Bình dung dịch xử lý khí thải thì vẫn còn gắn trên xe, nhưng bên trong thì không có dung dịch”, tài xế này cho biết. 

Tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 50-04V (TP HCM) xe đầu kéo biển số 50H-175.xx kéo rơ-moóc 51R-348.xx đến đăng kiểm, trên xe gắn bình dung dịch xử lý khí thải của hệ thống SCR. Khoảng 30 phút thực hiện các bước đăng kiểm, tài xế di chuyển xe ra bãi đỗ gần đó. Và khoảng 15 phút sau, xe đã được cấp tem kiểm định xe cơ giới.

Tiếp cận tài xế đang dán tem kiểm định, chúng tôi đặt câu hỏi: “Xe còn dùng dung dịch khí thải không?” thì tài xế này cho biết: “Công ty đã cắt khí thải cho chiếc xe này, anh chạy xe thuê thôi, lúc nhận xe là đã cắt như vậy rồi”. 

Tương tự tại Trung tâm đăng kiểm 50-04V (TP.HCM), chúng tôi tiếp cận một tài xế xe đầu kéo biển số 50H-143.xx kéo rơ-moóc 50R-043.xx đang dán tem kiểm định sau khi đăng kiểm. “Xe này không còn dùng dung dịch, xe em cắt khí thải rồi. Công ty có tổng cộng 5 xe thì đã cắt 2 xe”, tài xế này cho biết.

Theo tài xế, trạm đăng kiểm không kiểm tra các tiêu chuẩn khí thải theo Euro 4, 5, khi đăng kiểm thì cũng không có cán bộ nào hỏi về vấn đề này. “Nếu mà kiểm tra theo tiêu chuẩn Euro 4, 5 thì tôi đã không đậu được rồi. Cái tiêu chuẩn này sinh ra để bảo vệ môi trường, nhưng mà đăng kiểm không kiểm tra thì mình không phải lo”, tài xế cho biết.

Tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 61-02S (Bình Dương), chúng tôi tiếp cận một tài xế xe đầu kéo biển số 50H-355.xx kéo rơmoóc 50RM-017.xx đang tiến hành các bước kiểm định. “Xe này cắt khí thải rồi, lúc mới mua xe là cắt luôn, cắt xong vẫn chạy bình thường”, tài xế này cho biết. Cũng theo tài xế này, dù đã cắt khí thải nhưng xe vẫn đáp ứng được các tiêu chuẩn khí thải Euro với tiêu chuẩn thấp hơn Euro 4 hoặc 5 nên vẫn đăng kiểm bình thường. 

Trong khi đó, tại Trung tâm đăng kiểm xe cơ giới 61-09D (Bình Dương), một tài xế tại đây cho biết, khi mới mua xe anh thường dùng phân urê trộn với nước lã để sử dụng nhằm tiết kiệm chi phí mua dung dịch xử lý khí thải. Nhưng dùng một thời gian, thấy xe cắt khí thải vẫn đăng kiểm được nên anh cũng thực hiện việc cắt khí thải.

“Lần đầu khi mua xe về tôi cũng sợ đăng kiểm không được, nhưng sau này thấy tốn tiền dung dịch quá nên cắt luôn. Nếu đăng kiểm mà khó, thì mình đăng kiểm xong rồi cắt, khi nào đăng kiểm lại thì khôi phục lại”, tài xế này cho biết.

Vậy tại sao những xe này đã bị can thiệp, cắt khí thải mà vẫn được đăng kiểm và cấp tem kiểm định? Trả lời câu hỏi này, một nguồn tin từ Cục Đăng kiểm Việt Nam cho phóng viên Tạp chí Tiếp thị và Gia đình biết, việc kiểm tra khí thải tại các Trung tâm đăng kiểm thực hiện đo bằng thiết bị kiểm tra khí thải, nếu xe không đạt theo quy định thì về sửa chữa, nếu xe đạt thì được cấp giấy chứng nhận và tem kiểm định.

"Mấu chốt ở đây là tiêu chuẩn khí thải (mức kiểm tra) quy định cho xe lưu hành đang bị thấp, chưa phù hợp tương xứng với yêu cầu của thực tế. Trong khi xe mới nhập khẩu hay xe sản xuất lắp ráp mới trong nước đang có quy định ở mức cao. Do đó, không có việc đăng kiểm viên nhắm mắt cho qua đối với xe đã cắt khí thải", nguồn tin cho biết.

Theo Quyết định số 49/2011/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ quy định về lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải, các xe sản xuất, lắp ráp, nhập khẩu mới từ năm 2017 đều phải đạt tiêu chuẩn khí thải tương ứng mức Euro 4, từ năm 2022 sẽ áp dụng tiêu chuẩn tương ứng mức Euro 5.

Trong quyết định này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Giao thông vận tải chỉ đạo các cơ quan chuyên môn trực thuộc Bộ nâng cao năng lực kỹ thuật, cơ sở vật chất, trang thiết bị thực hiện việc kiểm tra, kiểm soát khí thải xe cơ giới sản xuất lắp ráp và nhập khẩu mới theo lộ trình áp dụng tiêu chuẩn khí thải các mức 3, 4, 5 (Euro 3, 4, 5).

Tuy nhiên, việc kiểm tra khí thải tiêu chuẩn Euro 4, 5 hiện nay đang được thực hiện tại Trung tâm thử nghiệm khí thải phương tiện giao thông cơ giới đường bộ. Đơn vị này thực hiện kiểm tra, kiểm soát khí thải khi doanh nghiệp đưa động cơ của xe đến thử, nhằm đạt được đầy đủ các điều kiện theo quy định trước khi đưa xe ra thị trường (kiểm tra đầu vào).

Còn đối với các Trung tâm đăng kiểm, với việc nhiều xe đã vô hiệu hóa hệ thống xử lý khí thải SCR vẫn "vô tư" vượt qua vòng kiểm tra khí thải cho thấy những đơn vị này không đủ cơ sở vật chất, chuyên môn để thực hiện kiểm tra tiêu chuẩn khí thải Euro 4, 5. Điều này dẫn đến việc kiểm định xe trước khi ra thị trường rất nghiêm ngặt, nhưng sau khi xe đã lưu hành thì việc xe còn đáp ứng tiêu chuẩn khí thải Euro 4, 5 thì chưa có quy định cụ thể.

Bên cạnh đó, hành vi vô hiệu hóa hệ thống xử lý khí thải SCR hiện nay vẫn chưa có chế tài xử phạt, dù việc này đang trực tiếp gây ảnh hưởng cho môi trường và đời sống của người dân. Để làm rõ những tác hại của việc cắt khí thải, Tiếp thị và Gia đình sẽ tiếp tục thông tin đến bạn đọc.

Cách kiểm tra hoạt động của hệ thống SCR trên xe diesel

1. Kiểm tra bình chứa AdBlue (dung dịch xử lý khí thải)

- Kiểm tra bình chứa AdBlue: Xác minh mức AdBlue trong bình chứa. Nếu mức chất lỏng bất thường (luôn đầy hoặc trống), có thể hệ thống đã bị giả lập.

- Kiểm tra chất lượng AdBlue: Sử dụng dụng cụ đo để kiểm tra xem AdBlue có đạt tiêu chuẩn hay đã bị thay thế bằng chất lỏng khác.

- Kiểm tra ống dẫn và bơm AdBlue: Kiểm tra ống dẫn và bơm AdBlue xem có dấu hiệu bị tháo rời hoặc bị ngắt kết nối không.

2. Kiểm tra cảm biến và tín hiệu

- Xác minh tín hiệu báo bình chứa AdBlue. Trường hợp chạy phần mềm giả lập đánh lừa ECU thường sẽ có 2 trường hợp:

• Không hiển thị mức AdBlue trong xe

• Bình chứa AdBlue luôn đầy hoặc luôn cạn

- Tình trạng hoạt động của bơm có thể kiểm tra điện cấp cho bơm phun(Đồng hồ đo điện Ampe kìm). Kiểm tra: Rút nguồn cấp cho hệ thống bơm hoặc cảm biến. Nếu hệ thống SCR hoạt động bình thường hệ thống sẽ báo lỗi. Nếu đã xử lý giả lập đánh lừa sẽ không báo lỗi.

3. Kiểm tra các dấu hiệu vật lý hệ thống SCR

- Dấu vết chỉnh sửa hệ thống: Kiểm tra xem có dấu hiệu vật lý nào của việc can thiệp vào hệ thống SCR:

• Dây điện bị cắt

• Các thiết bị giả lập được gắn thêm

• Hư hỏng bất thường ở bộ xúc tác: Thủng lỗ tại ống khí thải khu vực phun AdBlue hoặc khu vực bộ xúc tác khí thải.

- Kiểm tra kết nối van phun AdBlue: Xác minh van phun AdBlue có hoạt động hay không, có bị chặn hoặc ngắt kết nối.

- Máy bơm Adblue hoạt động sẽ có độ rung.

4. Quan sát ống xả

- Quan sát dấu hiệu từ ống xả: Khói đen hoặc khí thải bất thường là dấu hiệu rõ ràng hệ thống SCR không hoạt động.

- Hệ thống SCR hoạt động bình thường sẽ có mùi khai nhẹ do khí NH3 tạo ra từ AdBlue hóa hơi thành.