Các biện pháp phòng, ngừa bệnh dại

Sở Y tế TP HCM vừa phát văn bản khẩn đến Trung tâm Kiểm soát bệnh tật TP HCM (HCDC); trung tâm y tế, phòng y tế quận, huyện, TP Thủ Đức; các cơ sở tiêm vắc-xin về việc tiếp tục tăng cường triển khai các biện pháp cấp bách phòng, chống bệnh dại trên địa bàn.

Sở đề nghị trung tâm y tế quận, huyện và TP Thủ Đức tăng cường giám sát các trường hợp bị chó, mèo nghi dại cắn để hướng dẫn tiêm phòng và xử lý ổ dịch kịp thời. Bên cạnh đó, tăng cường phối hợp với ngành thú y trên địa bàn để kịp thời thông tin khi phát hiện hoặc nhận được thông tin giám sát về các trường hợp người bị chó, mèo mắc bệnh dại hoặc nghi mắc bệnh dại.

Đồng thời, tăng cường truyền thông về sự nguy hiểm và hậu quả của bệnh dại cũng như các biện pháp phòng, chống bệnh dại trên người và động vật. Ngoài ra, vận động người dân kịp thời đến các cơ sở y tế để khám tư vấn và tiêm phòng dại khi bị chó, mèo cắn.

Đối với HCDC cần chủ động hướng dẫn, theo dõi, giám sát các đơn vị địa phương trong việc thực hiện các hoạt động phòng, chống bệnh dại trên người. Song song đó, phối hợp với các đơn vị tổ chức tập huấn và tái tập huấn về chuyên môn cho cán bộ ty tế về công tác phòng, chống bệnh dại trên người. Đồng thời, phối hợp với Chi cục chăn nuôi thú y chia sẻ thông tin và phối hợp điều tra xử lý ổ dịch kịp thời.

Đối với phòng y tế quận, huyện và TP Thủ Đức phổ biến triển khai nội dung đến các cơ sở y tế, cơ sở tiêm vắc-xin phòng dại.

Riêng các cơ sở tiêm vắc-xin phòng dại cần đảm bảo nguồn vắc-xin để người dân tiếp cận đầy đủ. Bên cạnh đó, cán bộ y tế phải được tập huấn về kỹ năng tư vấn xử trí các trường hợp bị động vật cắn như xử lý vết thương; sử dụng vắc-xin, huyết thanh kháng dại; đảm bảo an toàn tiêm chủng.

Theo Bộ Y tế, theo thống kê, thời gian cao điểm ghi nhận các ca bệnh dại thường là mùa hè, tập trung vào các tháng 8-9 trong năm. Thời gian gần đây, số người tử vong do bệnh dại liên tục tăng. Từ đầu năm 2024 đến nay, ghi nhận 23 ca tử vong do bệnh dại trên người, tăng hơn gấp đôi so với cùng kỳ năm 2023.

Tổ chức Y tế thế giới (WHO) ước tính mỗi năm có khoảng 59.000 người tử vong vì bệnh dại trên toàn thế giới. Tại nước ta, từ năm 2022 đến nay, bệnh dại có xu hướng gia tăng. Năm 2023 cả nước có 82 người tử vong vì bệnh dại, gần 675.000 người phải điều trị dự phòng bệnh. Trong đó 80% trường hợp do chó cắn, 18% do mèo, còn lại do các động vật khác như khỉ, chuột, dơi.

Ở Việt Nam, chó là ổ chứa virus dại chủ yếu chiếm 96-97%, sau đó là mèo chiếm 3 - 4%, động vật khác (thỏ, chuột, sóc...) chưa phát hiện được. Nguồn truyền bệnh dại là động vật có vú hoang dã và động vật sống gần người, nhiều nhất là chó, sau đó là mèo.

Ở chó và mèo thường từ 3-7 ngày trước khi có dấu hiệu lâm sàng và trong suốt thời kỳ súc vật bị bệnh. Trong khi đó đã lên cơn dại, kể cả động vật và người đều có tỉ lệ tử vong gần như 100%.

Thông thường thời gian ủ bệnh dại ở người từ 2-8 tuần, có thể ngắn khoảng 10 ngày hoặc dài trên 1 năm hoặc 2 năm, trung bình là khoảng từ 1-3 tháng. Thời gian ủ bệnh phụ thuộc vào số lượng virus xâm nhập vào cơ thể, sự nặng nhẹ của vết thương, khoảng cách xa gần từ vết thương đến não bộ và sức đề kháng của cơ thể.

Vết thương nặng, gần thần kinh trung ương thời gian ủ bệnh ngắn. Thời gian ủ bệnh ngắn nhất được tìm thấy khi vết cắn ở đầu, mặt, tay và đặc biệt là đối với trẻ em.

Các báo cáo gần đây cho thấy các ca bệnh có thời gian ủ bệnh ngắn, từ 10-15 ngày, trong đó nhiều trường hợp là trẻ em dưới 5 tuổi bị chó, mèo cắn ở vùng đầu, mặt, gây thương tích nặng ở khu vực gần thần kinh trung ương.

Để chủ động phòng chống bệnh dại, người dân cần thực hiện tốt các biện pháp sau:

1. Người dân nuôi chó, mèo cần tiêm vaccine phòng dại đầy đủ và tiêm nhắc lại hàng năm theo khuyến cáo của ngành thú y; nuôi chó phải xích, nhốt, khi ra đường phải mang rọ mõm.

2. Không đùa nghịch, chọc phá chó, mèo.

3. Khi bị chó, mèo cắn cần:

 Rửa vết thương dưới vòi nước chảy ngay lập tức với xà phòng liên tục 15 phút; nếu không có xà phòng có thể xối rửa vết thương bằng nước thông thường. Sau đó, vết thương cần được rửa sạch với cồn 70% hoặc cồn iod; hạn chế làm dập vết thương và không băng kín vết thương.

 Kịp thời đến cơ sở y tế để khám, tư vấn và tiêm vaccine phòng dại, huyết thanh kháng dại; tuyệt đối không tự chữa trị hoặc nhờ thầy lang chữa trị.

4. Truyền thông, hướng dẫn cho trẻ em cách phòng tránh chó, mèo cắn và thông báo ngay cho cha, mẹ hoặc người thân sau khi bị chó, mèo cắn.