Lập kế hoạch mua thiết bị điện tử thế nào để không 'vung tay quá trán'?

Mua thiết bị điện tử - cần hay muốn?

Chị Minh Trang (35 tuổi, nhân viên marketing tại Hà Nội) từng "đốt ví" trong một lần mua sắm tự phát vào cuối năm ngoái. Chỉ vì thấy chương trình giảm giá hấp dẫn trên một sàn thương mại điện tử, chị quyết định sắm luôn một chiếc tivi 75 inch mới, dù chiếc tivi cũ trong nhà vẫn còn tốt. Sau đó vài tuần, chị nhận ra mình cần phải cắt giảm chi tiêu cho các khoản thiết yếu khác, vì ngân sách bị thâm hụt nghiêm trọng. “Càng nghĩ càng tiếc. Mình đã để cảm xúc lấn át lý trí khi mua thiết bị điện tử mà không lập kế hoạch gì cả”, chị Trang chia sẻ.

Trong thời đại công nghệ phát triển chóng mặt, việc cập nhật các thiết bị điện tử hiện đại như điện thoại thông minh, máy tính bảng, tivi thông minh hay loa bluetooth đang trở thành xu hướng. Tuy nhiên, nếu không có kế hoạch chi tiêu hợp lý, rất dễ rơi vào cảnh “vung tay quá trán”, ảnh hưởng đến tài chính cá nhân và gia đình.

Tỉnh táo giữa ma trận công nghệ và chiêu trò khuyến mãi

Theo báo cáo của Công ty nghiên cứu thị trường Statista, tổng chi tiêu cho thiết bị điện tử tiêu dùng tại Việt Nam năm 2024 ước tính đạt hơn 6,2 tỷ USD, tăng gần 15% so với năm trước. Trong đó, hơn 60% là các đơn hàng mua online, chủ yếu tập trung vào nhóm người dùng trẻ từ 25-40 tuổi. Số liệu này cho thấy sự tăng trưởng nhanh chóng của nhu cầu mua sắm thiết bị điện tử - nhưng đồng thời cũng ẩn chứa nhiều nguy cơ lạm chi.

Một trong những nguyên nhân khiến nhiều người dễ chi tiêu quá tay là do thiếu lập kế hoạch tài chính cụ thể. Nhiều gia đình không phân định rõ đâu là thiết bị “cần thiết” (phục vụ công việc, học tập, sinh hoạt hằng ngày) và đâu là thiết bị “phù phiếm” (chỉ để theo trào lưu hoặc làm đẹp không gian). Việc dễ dàng tiếp cận thông tin sản phẩm qua mạng xã hội, cùng các chiêu thức marketing ngày càng tinh vi như flash sale, ưu đãi trả góp 0%... càng khiến người tiêu dùng dễ mất kiểm soát.

Bên cạnh đó, tâm lý sở hữu công nghệ mới nhất cũng là yếu tố thúc đẩy hành vi mua sắm không có kế hoạch. Nhiều người sẵn sàng nâng cấp điện thoại mới dù máy cũ vẫn còn dùng tốt, hay mua loa thông minh dù chưa thực sự cần thiết. Việc này không chỉ tạo áp lực tài chính, mà còn vô tình dẫn đến sự lãng phí tài nguyên - điều đi ngược lại với xu hướng sống bền vững hiện nay.

Làm thế nào để tránh rơi vào “bẫy tiêu dùng”? Một số chuyên gia tài chính cá nhân khuyến nghị:

Lập danh sách thiết bị cần mua theo mức độ ưu tiên, phân loại theo nhóm "thiết yếu" – "hữu ích" – "xa xỉ".

Xác định ngân sách tối đa cho từng khoản mua sắm, không vượt quá 10-15% thu nhập hàng tháng nếu không thật sự cấp thiết.

So sánh giá và đọc kỹ đánh giá người dùng, tránh mua sắm theo cảm tính hay vì bị “hối thúc” bởi khuyến mãi.

Lên kế hoạch mua vào thời điểm hợp lý – chẳng hạn dịp cuối năm, sinh nhật thương hiệu, hoặc các đợt sale lớn – nhưng vẫn phải đảm bảo nằm trong giới hạn chi tiêu đã tính toán.

Công nghệ phục vụ cuộc sống, không phải dẫn dắt ví tiền

Thiết bị điện tử là trợ thủ đắc lực giúp nâng cao chất lượng sống, kết nối và làm việc hiệu quả hơn. Tuy nhiên, việc sở hữu chúng nên xuất phát từ nhu cầu thực tế và năng lực tài chính, chứ không nên là cuộc chạy đua tiêu dùng vô nghĩa.

Một chiếc tủ lạnh hiện đại, một chiếc điện thoại thông minh hay một chiếc máy lọc không khí là những khoản đầu tư xứng đáng nếu được cân nhắc kỹ lưỡng. Nhưng nếu để chúng trở thành nguyên nhân khiến bạn “viêm màng túi” hoặc phải cắt giảm các khoản chi tiêu quan trọng khác, thì sự hiện đại đó chỉ còn lại gánh nặng.

Hãy để công nghệ phục vụ cuộc sống bạn, chứ đừng để cuộc sống bạn bị điều khiển bởi công nghệ. Và mọi quyết định mua sắm khôn ngoan – dù lớn hay nhỏ – đều bắt đầu từ một kế hoạch tài chính rõ ràng, hợp lý.